Việt vị là một trong những lỗi thường gặp và cơ bản trong bóng đá, đồng thời cũng là thứ tạo nên những tranh cãi không hồi kết suốt lịch sử môn thể thao này.
Việt vị là gì?
“Việt vị” (offsides) là một lỗi trong bóng đá, xảy ra khi cầu thủ tấn công đứng thấp hơn hậu vệ cuối cùng của đối thủ trước khi đồng đội thực hiện chuyền bóng. Việt vị chỉ xảy ra ở phần sân đối phương và cầu thủ đó có tham gia tác động đến tình huống tấn công.
Luật việt vị là một trong những quy định trong bóng đá, được nêu trong Bộ luật Bóng đá. Luật này nêu rõ rằng một cầu thủ được coi là ở vị trí việt vị nếu bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể của họ, ngoại trừ tay và cánh tay, nằm ở phần sân của đối thủ và gần đường biên ngang khung thành đối thủ hơn so với cả bóng và cầu thủ đối phương thứ hai cuối cùng (cầu thủ cuối cùng thường là, nhưng không nhất thiết phải là, thủ môn).
Khi cầu thủ rơi vào vị trí việt vị và chạm bóng hoặc có tác động đến tình huống tấn công, trọng tài sẽ thổi phạt việt vị, đối phương sẽ được hưởng một quả đá phạt gián tiếp từ nơi cầu thủ việt vị chạm bóng.
Cầu thủ được xác định là tác động đến tình huống tấn công nếu tham gia vào tình huống bóng như nhận bóng hoặc phối hợp với đồng đội. Nếu cầu thủ ở tư thế việt vị cố gắng cản trở tầm nhìn hoặc ngăn đối thủ tranh chấp bóng, họ cũng sẽ bị thổi việt vị. Ngoài ra trong trường hợp nhận bóng từ pha bật lại (rebounds) hoặc pha cản phá không chủ ý của đối phương khi đang ở vị trí việt vị, cầu thủ cũng sẽ bị thổi phạt.
Tuy nhiên, cầu thủ không bị phạt việt vị nếu nhận bóng ở phần sân nhà, đứng ngang với hai cầu thủ cuối cùng của đối phương. Ngoài ra luật việt vị cũng không được áp dụng trong các tình huống cố định như phạt góc, quả ném biên hoặc quả phát bóng từ thủ môn.
Nguồn gốc và ý nghĩa của lỗi việt vị
Nguồn gốc của việt vị
Lỗi việt vị có nguồn gốc từ bóng đá Anh vào thế kỷ 19 và là một trong những luật bóng đá đầu tiên được đề ra nhằm duy trì sự công bằng trong trận đấu. Ban đầu, luật việt vị khá khắt khe, yêu cầu cầu thủ đứng sau ít nhất ba cầu thủ đối phương, không phải hai như hiện nay.
Luật việt vị được đưa ra nhằm ngăn chặn lối chơi tiêu cực khi cầu thủ tấn công chỉ đứng gần khung thành để chờ bóng, không tham gia vào việc xây dựng lối chơi.
Ý nghĩa của việt vị
Luật việt vị giúp duy trì sự cân bằng của trò chơi, đảm bảo đội tấn công không thể ăn gian bằng cách đứng gần khung thành và ghi bàn dễ dàng. Nhờ sự xuất hiện của luật việt vị, các đội bóng phải xây dựng lối chơi và phối hợp từ nhiều vị trí trên sân, thay vì chỉ phụ thuộc vào cầu thủ chờ bóng ở gần khung thành đối phương.
Luật việt vị cũng giúp tạo ra sự cân bằng trong tấn công lẫn phòng thủ. Đội phòng ngự có thể chủ động sử dụng bẫy việt vị (offside trap) như một chiến thuật nhằm đối phó với các cầu thủ tấn công. Đồng thời luật việt vị cũng khiến các đội phải cân nhắc kỹ lưỡng vị trí của từng cầu thủ, từ đó tăng thêm sự bất ngờ trong lối chơi.
Bẫy việt vị là gì?
Bẫy việt vị là một chiến thuật phòng ngự trong bóng đá, được sử dụng để khiến cầu thủ tấn công của đối phương rơi vào lỗi việt vị. Chiến thuật này yêu cầu sự phối hợp chặt chẽ giữa các hậu vệ, nhằm dâng cao đồng loạt ngay trước khi đối thủ thực hiện đường chuyền, khiến cầu thủ tấn công của đối phương không kịp lùi lại và rơi vào tư thế việt vị.
Để thực hiện bẫy việt vị các hậu vệ cần phải đồng loạt di chuyển cùng nhau để dâng lên, đảm bảo rằng không có ai đứng ở vị trí quá thấp, vì nếu một hậu vệ đứng ở dưới, bẫy việt vị sẽ bị phá hỏng. Điều này yêu cầu khả năng phán đoán và phối hợp ăn ý của các hậu vệ, họ phải phán đoán chính xác thời điểm đối phương thực hiện đường chuyền và dâng lên ngay lập tức.
Trong các trường hợp dùng bẫy việt vị, thủ môn thường được chỉ đạo dâng cao nhằm bọc lót cho hàng hậu vệ phòng trường hợp bẫy việt vị thất bại. Bởi bẫy việt vị là một “con dao hai lưỡi”. Chỉ cần sai một bước trong quy trình trên, đội bóng sẽ phải đối diện với một tình huống cực kỳ nguy hiểm.
Ngày nay bẫy việt vị trở nên cực kỳ phổ biến, đặc biệt là với các đội bóng lớn. Các đội bóng ưa thích tấn công luôn ưa thích sử dụng bẫy việt vị, bởi nhờ việc dâng cao hàng hậu vệ, họ sẽ giữ được cự ly đội hình gần nhau và dễ dàng phát triển lối chơi.
Làm sao để phá bẫy việt vị?
Phá bẫy việt vị là một kỹ năng quan trọng để các đội bóng đối phó với chiến thuật phòng ngự này. Để phá bẫy việt vị, đội tấn công có thể sử dụng các chiến thuật sau:
Các cầu thủ tấn công phải di chuyển linh hoạt, chọn thời điểm tăng tốc bất ngờ, chuẩn xác trước khi hàng phòng ngự đối thủ kịp phản ứng. Cầu thủ tấn công có thể bất ngờ lùi xuống một nhịp để bắt bài ý đồ bẫy việt vị của đối thủ, hoặc tăng tốc ngay trước khi đồng đội chuyền bóng.
Để tránh khỏi bẫy việt vị, các đội cũng có thể sử dụng chiến thuật chuyền bóng ít chạm, phối hợp nhanh. Các tình huống phối hợp ngắn, tốc độ cao sẽ làm hàng thủ đối phương bị xô lệch, mất đi tính đồng bộ cần thiết. Vì vậy, họ sẽ không kịp dâng lên hoặc quay trở lại vị trí phòng thủ, từ đó làm giảm khả năng thành công của bẫy việt vị.
Ngày nay, vai trò số 9 ảo ngày càng phổ biến, bởi đây là cách đối phó tốt nhất với các hàng thủ dâng cao, chơi bẫy việt vị. Lúc này tiền đạo cắm sẽ lùi xuống sâu hơn bình thường, thu hút sự chú ý của hậu vệ. Lúc này các cầu thủ tấn công còn lại sẽ di chuyển vào khoảng trống mà hậu vệ đó để lại, từ đó chủ động hơn trong việc phá bẫy việt vị.
Tác động của công nghệ VAR
Các tình huống việt vị luôn là đề tài gây tranh cãi trong bóng đá, bởi đôi khi các quyết định của trọng tài khó chính xác tuyệt đối do tốc độ trận đấu và vị trí đứng của cầu thủ. Từ đó công nghệ được áp dụng nhằm giảm thiểu sai sót trong các trận đấu, từ đó bảo đảm tính công bằng của trò chơi.
Hiện nay công nghệ hỗ trợ xem lại tình huống (VAR) và hệ thống bắt việt vị bán tự động là những công nghệ nổi tiếng nhất trong việc hỗ trợ các trọng tài.
Trong đó hệ thống bắt việt vị bán tự động là một trong những công nghệ tân tiến nhất, chỉ mới được áp dụng ở các giải đấu lớn như World Cup hay Euro. Từ mùa giải 2024/25, La Liga đã áp dụng công nghệ này. Các giải vô địch quốc gia hàng đầu châu Âu khác cũng đang xem xét việc áp dụng công nghệ này.
Hệ thống bắt việt vị bán tự động kết hợp dữ liệu từ nhiều camera chuyên dụng, bóng cảm biến và trí tuệ nhân tạo (AI) để phân tích vị trí của cầu thủ và quả bóng trên sân. Dữ liệu từ camera và cảm biến được truyền đến hệ thống AI, giúp xác định vị trí chính xác của cầu thủ và bóng tại bất kỳ thời điểm nào. Nếu phát hiện việt vị, hệ thống tạo ra một hình ảnh 3D tự động gửi đến phòng VAR.
Thông qua công nghệ này, các tình huống bắt việt vị sẽ có độ chính xác cao hơn, đảm bảo tính minh bạch và hạn chế thời gian bóng chết. Các nhà nghiên cứu kỳ vọng hệ thống bắt việt vị bán tự động sẽ rút ngắn khoảng 30 giây trong các tình huống check VAR.
Tuy nhiên, dù có VAR, các tình huống việt vị đôi khi vẫn gây tranh cãi vì sự phức tạp trong cách xác định vị trí hoặc lỗi việt vị theo milimet.
Việt vị luôn là chủ đề nhạy cảm trong bóng đá, bởi chỉ một quyết định việt vị cũng có thể ảnh hưởng đến cả trận đấu và thậm chí là cả mùa giải của các đội bóng.
Trên đây là những thông tin đáng chú ý nhất về luật việt vị. Hãy theo dõi 12BET để đón đọc các bài viết chất lượng và bổ ích khác nhé.
FIFA RA LUẬT VIỆT VỊ MỚI – GẦN 200 NĂM PHÁT TRIỂN VÀ SỬA ĐỔI, VIỆT VỊ THAY ĐỔI BÓNG ĐÁ NHƯ THẾ NÀO?
Xem thêm: